Asıl adı Mehmet Raşit Öğütçü olan Orhan Kemal 15 Eylül 1914'te Adana'nın Ceyhan ilçesinde dünyaya gelir. Babası milletvekilliği ve bakanlık yapmış Abdül Kadir Kemali Bey'dir. Annesi ise ortaokul mezunu aydın bir kadın olan Azime Hanım'dır. Orhan Kemal 17 yaşındayken babasından kaynaklanan siyasi nedenlerden dolayı Suriye'ye yerleşir. Bir süre ailesiyle beraber burada yaşayan ve bulaşıkçılık, matbaa işçiliği yapan Orhan Kemal, 18 yaşında tek başına Türkiye'ye dönerek Adana'da fabrika işçiliği ve katiplik yapar. 1937 yılında çırçır fabrikasında bir işçi olan Nuriye ile evlenir ve bir yıl sonra ilk çocuğu Yıldız dünyaya gelir.
Orhan Kemal 1938 yılında Niğde'de askerliğini yaparken Maxim Gorky ve Nazım Hikmet kitapları okumak, komünizm propagandası yapmak suçlarından 5 yıl hapse mahkum olur. Kayseri ve Adana cezaevlerinde yattıktan sonra 1940 yılı kışında Bursa Cezaevine gider. Burada Nazım Hikmet'le tanışır ve bu olay onun yaşamının dönüm noktası olur. Bursa Cezaevi Orhan Kemal için adete bir okul haline gelmiştir. Burada Nazım Hikmet'ten Fransızca, felsefe ve siyaset dersleri alır. Orhan Kemal'i şiir yerine öykü ve roman yazmaya teşvik eden de Nazım Hikmet olur.
İlk şiirini 1939 yılında Reşat Kemal adıyla yayınlayan Orhan Kemal, bu süre içerisinde Raşit Kemali, Orhan Raşit, Bacaksız Orhan gibi farklı takma adlarla eserler vermiştir. İlk kez 1943'te İkdam Gazetesi'nde yer alan "Asma Çubuğu" öyküsünde Orhan Kemal adını kullanmıştır.
1943 yılında tahliye olan Orhan Kemal Adana'ya döner ve amelelik, hamallık gibi işlerde çalışır. 1944 yılında doğan oğluna Nazım adını veren Orhan Kemal, 1949 yılında üçüncü çocuğu Kemali'nin doğumunun ardından, ailesiyle birlikte İstanbul'a yerleşir. Hayatının geri kalanında kitap ve makale yazarak geçinir. 1957 yılında ise dördüncü çocuğu Işık dünyaya gelir.